Theo nhận định của các chuyên gia, nhu cầu đầu tư cho hệ thống thoát nước và xử lý nước thải tại Việt Nam trong thời gian tới là rất lớn. Để đáp ứng yêu cầu này, việc đa dạng hóa nguồn vốn, đặc biệt thông qua huy động khu vực tư nhân và chuyển từ cơ chế thu phí bảo vệ môi trường sang thu giá dịch vụ, được xem là hướng đi tất yếu.
Nhu cầu đầu tư hệ thống xử lý nước thải đô thị tại Việt Nam hiện nay
Phát biểu tham luận tại tọa đàm “Tham vấn các bên liên quan về khung pháp lý cho quản lý, vận hành và đầu tư PPP trong lĩnh vực thoát nước và xử lý nước thải” diễn ra chiều ngày 4/12, ThS. Lương Ngọc Khánh – Phó Trưởng phòng Quản lý cấp, thoát nước, Cục Kết cấu hạ tầng xây dựng (Bộ Xây dựng) – nhấn mạnh tính cấp thiết của việc hoàn thiện hệ thống pháp luật cho lĩnh vực cấp, thoát nước.
Theo ThS. Lương Ngọc Khánh, Việt Nam đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật liên quan như Luật Quy hoạch, Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, Luật Xây dựng, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Tài nguyên nước cùng các nghị định, thông tư hướng dẫn. Tuy nhiên, quá trình triển khai trên thực tế vẫn còn nhiều bất cập, đặc biệt trong công tác thu hút đầu tư và bảo đảm hiệu quả vận hành hệ thống thoát nước đô thị.
Việt Nam cần hơn 8,3 tỷ USD cho hạ tầng thoát nước giai đoạn 2021–2030
Đến nay, cả nước đã có 23 đồ án quy hoạch chuyên ngành thoát nước đô thị được phê duyệt và 52/63 tỉnh, thành phố ban hành quyết định quản lý hoạt động thoát nước.
Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới, tổng nhu cầu đầu tư cho hệ thống thoát nước đô thị Việt Nam giai đoạn 2021 – 2030 lên tới khoảng 8,3 tỷ USD. Điều này đòi hỏi phải đa dạng hóa nguồn vốn thông qua việc huy động đầu tư tư nhân, kêu gọi các nguồn vốn hợp pháp khác và chuyển từ cơ chế thu phí bảo vệ môi trường sang thu giá dịch vụ thoát nước và xử lý nước thải.
Thực trạng huy động vốn và các dự án PPP trong thoát nước đô thị
Một số địa phương như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Bắc Ninh đã bước đầu triển khai hình thức đối tác công – tư (PPP). Tuy nhiên, đến nay mới chỉ có 5 dự án PPP được thực hiện theo hình thức hợp đồng BT.
Những bất cập trong quản lý, vận hành hệ thống xử lý nước thải
Theo quy định tại Nghị định số 80/2014/NĐ-CP, chủ sở hữu hệ thống thoát nước có trách nhiệm lựa chọn đơn vị quản lý, vận hành dịch vụ thoát nước và xử lý nước thải.
Kết quả khảo sát năm 2021 cho thấy, có 24 địa phương ký kết 27 hợp đồng quản lý vận hành, trong đó hình thức đặt hàng chiếm 48%, đấu thầu chiếm 37% và giao nhiệm vụ chiếm 15%. Đáng chú ý, chưa có địa phương nào áp dụng mô hình hợp đồng dựa trên hiệu suất đối với khối lượng và chất lượng dịch vụ – một mô hình đang được nhiều quốc gia tiên tiến triển khai hiệu quả.
Khó khăn tài chính của đơn vị vận hành thoát nước đô thị
Theo ThS. Lương Ngọc Khánh, đấu thầu là hình thức được ưu tiên do bảo đảm tính cạnh tranh, công khai và minh bạch. Tuy nhiên, quá trình triển khai vẫn gặp nhiều khó khăn như tổng mức đầu tư lớn, thời gian thu hồi vốn dài, giá dịch vụ còn thấp, trong khi việc lập dự toán ngân sách theo niên độ chưa phù hợp với đặc thù hợp đồng dài hạn.
“Điều này gây khó khăn cho các đơn vị quản lý, vận hành trong việc chủ động nguồn lực tài chính để đầu tư trang thiết bị, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực”, ông Khánh cho biết.
Kiến nghị hoàn thiện Luật Cấp, Thoát nước và cơ chế giá dịch vụ
Từ thực tế vận hành hệ thống, ông Phạm Quang Quỳnh – Chủ tịch Công ty TNHH MTV Thoát nước Hải Phòng – cho biết, quá trình quản lý thoát nước và xử lý nước thải hiện nay đang đối mặt với nhiều thách thức, từ tác động của biến đổi khí hậu cho đến những vướng mắc trong việc thực hiện các điều khoản hợp đồng.
Ông Quỳnh kiến nghị sớm ban hành Luật Cấp, Thoát nước nhằm tạo hành lang pháp lý thống nhất cho công tác quản lý, đầu tư và vận hành hạ tầng thoát nước, xử lý nước thải. Đồng thời, cần hoàn thiện các quy định về giá dịch vụ, phân cấp quản lý, xử lý bùn thải; chuẩn hóa hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật phù hợp với điều kiện biến đổi khí hậu.
Bên cạnh đó, việc xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành giữa Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng các địa phương trong quản lý, vận hành và đầu tư hệ thống thoát nước đô thị và tiêu thoát nước thủy lợi cũng là yêu cầu cấp thiết.
PPP – Giải pháp then chốt cho bài toán vốn đầu tư hệ thống xử lý nước thải
Tại tọa đàm, ông Abhinav Goyal – Trưởng Bộ phận Dự án vốn và hạ tầng, PwC Việt Nam – cho rằng quá trình đô thị hóa nhanh chóng đang đặt ra thách thức lớn đối với hạ tầng thoát nước và xử lý nước thải.
Hiện nay, chỉ khoảng 18% lượng nước thải đô thị được thu gom và xử lý, trong khi mục tiêu đến năm 2030 là đạt tỷ lệ từ 40 – 60%. Nhu cầu vốn đầu tư ước tính khoảng 5,34 tỷ USD, trong bối cảnh ngân sách nhà nước hạn chế và nguồn vốn ODA đang có xu hướng giảm.
Mô hình BLT, BTL và kinh nghiệm quốc tế trong thu hút vốn tư nhân
Theo ông Abhinav Goyal, mô hình đối tác công – tư (PPP) là giải pháp thiết yếu để huy động nguồn lực từ khu vực tư nhân. Các mô hình Nhà nước thanh toán như BLT (Xây dựng – Thuê – Chuyển giao) và BTL (Xây dựng – Chuyển giao – Thuê) được đánh giá là phù hợp, vừa bảo đảm sở hữu công, vừa khuyến khích doanh nghiệp tham gia vận hành, nâng cao hiệu quả khai thác.
Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, tại các quốc gia có khả năng thu hồi vốn thấp thông qua giá dịch vụ như Ấn Độ, Indonesia, mô hình Nhà nước thanh toán đã phát huy hiệu quả rõ rệt. Việt Nam được khuyến nghị áp dụng mô hình này, kết hợp với cơ chế tài chính hỗn hợp gồm vốn ngân sách, vốn vay ưu đãi, nợ thương mại và vốn chủ sở hữu tư nhân.
Các công cụ tài chính hỗ trợ đầu tư: Trái phiếu xanh, tín chỉ carbon, bù đắp thiếu hụt
Ngoài ra, các công cụ tài chính như hỗ trợ bù đắp thiếu hụt tài chính, trái phiếu xanh, tín chỉ carbon, cơ chế thu hồi giá trị đất… được xem là những giải pháp quan trọng nhằm giảm thiểu rủi ro và gia tăng sức hấp dẫn đối với nhà đầu tư.
Để nhân rộng mô hình PPP, ông Abhinav Goyal đề xuất cần xây dựng “sổ tay chuyên ngành” với các hướng dẫn chi tiết về phân bổ rủi ro, cơ chế thanh toán, bộ chỉ số KPI giám sát và lộ trình triển khai đến năm 2035.
Chuẩn hóa hợp đồng PPP – Nền tảng pháp lý thu hút nhà đầu tư
Phát biểu tại tọa đàm, ông Patrick S. Keil – Cố vấn pháp lý cấp cao, Công ty Luật TNHH DFDL Việt Nam – cho biết hai mẫu hợp đồng mới cho lĩnh vực thoát nước và xử lý nước thải đã có những điểm cải tiến quan trọng.
Theo ông, việc chuẩn hóa hợp đồng là bước đi cần thiết nhằm khắc phục các bất cập pháp lý hiện nay, đồng thời tăng cường tính minh bạch và củng cố niềm tin của nhà đầu tư. Các nội dung cải tiến tập trung làm rõ phạm vi dịch vụ, bổ sung cơ chế giám sát và thanh toán gắn với hiệu suất, đồng thời quy định cụ thể về trách nhiệm và phân bổ rủi ro giữa Nhà nước và doanh nghiệp.
Triển vọng phát triển bền vững lĩnh vực xử lý nước thải đô thị tại Việt Nam
Dự thảo hợp đồng PPP theo mô hình BLT/BTL cũng được thiết kế với mục tiêu nâng cao tính khả thi về thương mại, thông qua công thức thanh toán minh bạch, khung định giá dịch vụ rõ ràng và cơ chế thanh toán linh hoạt.
Những cải tiến này được kỳ vọng sẽ tạo dựng nền tảng pháp lý ổn định, giảm thiểu rủi ro trong quá trình đàm phán và gia tăng sức hấp dẫn đối với khu vực tư nhân. Qua đó, thúc đẩy triển khai hiệu quả mô hình PPP, góp phần giải quyết bài toán nhu cầu vốn lớn và phát triển bền vững lĩnh vực thoát nước, xử lý nước thải tại Việt Nam.
Source: https://baoxaydung.vn/dau-tu-he-thong-xu-ly-nuoc-thai-do-thi-cach-nao-192251204221227185.htm
Liên hệ với chúng tôi qua Hotline 0944 724 688 để được tư vấn thiết kế thi công hệ thống xử lý nước thải.
